Aktualności


Standardy doradztwa zawodowego dla poznańskich szkół podstawowych i planowanie kariery w świecie nieustannych zmian

Standardy doradztwa zawodowego dla poznańskich szkół podstawowych i planowanie kariery w świecie nieustannych zmian

Dotychczas było tak, że nasza kariera zawodowa miała postać drabiny,
po której człowiek wspinał się szczebel po szczeblu […]. Współczesne kariery
bardziej przypominają przenośniki taśmowe. Musisz nieustannie iść do przodu
i uczyć się nowych rzeczy, bez względu na to, na jakim etapie się znajdujesz.
Barbara Oakley


Planowanie kariery edukacyjno – zawodowej w czasach, w których zmiany są szybsze niż kiedykolwiek, nie jest łatwe. Standardy doradztwa zawodowego dla poznańskich szkół podstawowych — dokument przygotowany przez pracowników Centrum Doradztwa Zawodowego dla Młodzieży — trafnie wpisują się w aktualną rzeczywistość. Zapraszamy do zapoznania się z tym materiałem.

Standardy zawierają instrukcję do realizacji celów opisanych w Poznańskim Ramowym Wewnątrzszkolnym Systemie Doradztwa Zawodowego. Są drogowskazem: ułatwiają zaplanowanie działań służących przygotowaniu uczniów do podejmowania decyzji w świecie nieustannych zmian. Co on jednak oznacza? Co go wyróżnia? Co jest w nim niezbędne?

Świat VUCA
Żyjemy w tzw. świecie VUCA. Termin ten, stworzony przez armię amerykańską do opisu nieprzewidywalnej rzeczywistości w czasach wojny, a wykorzystywany dotychczas głównie w biznesie, w czasach pandemii ogromnie zyskał na znaczeniu. Akronim VUCA powstał ze słów: volatility (zmienność), uncertainty (niepewność), complexity (złożoność), ambiguity (niejednoznaczność).

 

W Polsce mamy pojęcia: SPAM (szybkozmienność, płynność, arcyzłożoność, mętność), którego autorem jest Wiesław Grabowski (trener, menedżer, współtwórca największego w naszym kraju badania dotyczącego zarządzania zmianą) oraz płynna nowoczesność — autorstwa socjologa i filozofa Zygmunta Baumana.
Świat VUCA to świat nieustannych zmian. Ogromnie ważne jest zatem przygotowanie uczniów do radzenia sobie ze zmianami: zarządzania nimi w efektywny sposób.

Zarządzanie zmianą
Ta kluczowa dziś umiejętność wiąże się z tzw. zwinnym modelem kariery. Kariera edukacyjno – zawodowa, którą cechuje zwinność (agile), oznacza gotowość na wszelkie zmiany i sprawną adaptację do okoliczności. To również gotowość do uczenia się wciąż nowych rzeczy. Fundamentem zarządzania zmianą jest natomiast systematyczne planowanie. Planowanie w czasach nieustannych zmian dotyczy etapów: nie ma charakteru linearnego – całościowego. Niezmiernie ważne jest, aby uczniowie rozumieli planowanie jako działanie, które będą modyfikować co pewien czas. Często są zniechęceni do planowania, bo kojarzy im się z koniecznością ustalenia całego przebiegu kariery edukacyjno-zawodowej.

Znajomość siebie (w tym swoich priorytetów na danym etapie życia) oraz wnikliwa obserwacja otoczenia to kolejne elementy zarządzania zmianą. Uczniowie, którzy są świadomi swoich zasobów i wiedzą, w jakich branżach mogą je wykorzystać będą lepiej przygotowani do zmian. Będą nimi zainteresowani. Aby to zainteresowanie rozwinąć i umocnić, istotne jest ukazanie uczniom korzyści ze zmian. Będą to m.in.: rozwijanie poczucia sprawstwa i wiary we własne możliwości, przełamywanie obaw przed zmianą, łatwość w poruszaniu się na rynku pracy i odnalezieniu tam swojego miejsca.

 

Z rozwijaniem umiejętności zarządzania zmianą wiążą się m.in. standardy dotyczące IV treści programowej (Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno – zawodowych).

Zarządzanie wiedzą
Obok zarządzania zmianą, to kluczowa umiejętność w świecie VUCA. Autorka cytatu, amerykańska profesor, która stworzyła znane na całym świecie kursy poświęcone zagadnieniom uczenia się, podkreśla, że umiejętność zarządzania wiedzą to podstawa szeroko pojmowanego rozwoju. Oprócz ciągłej nauki nowych rzeczy istotna jest również selekcja informacji, a także aktualizacja zdobytej wiedzy.

 

Uczniowie klas VIII powinni być przygotowywani do roli pracowników uczących się, nie zaś pracowników wiedzy (wykorzystujących w pracy zawodowej wiedzę zgromadzoną głównie w edukacji szkolnej). Zarządzanie wiedzą jest ważne także dlatego, że według specjalistów z różnych dziedzin czas życia wiedzy to około 5 lat. Niemożliwe jest zatem, aby nauczyć się czegoś raz na całe życie i by wiedza szkolna była wystarczająca.

 

Standardy dotyczące III treści programowej (Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie) opisują działania, dzięki którym uczniowie zrozumieją, że kształcenie ustawiczne będzie różnić się od ich dotychczasowej edukacji. Będą mogli samodzielnie decydować o tym, czego będą się uczyć i w jakiej formie (stacjonarnie, online). Miejscem nauki niekoniecznie zaś będzie szkoła. Nadzwyczaj istotna jest zatem zmiana nastawienia uczniów do dalszej, nieobowiązkowej już, edukacji.

Zarządzanie marką
Marka osobista (personal branding) to sposób, w jaki odbierają nas inni w życiu prywatnym i zawodowym. Składają się na nią zainteresowania, umiejętności, wartości, a na dalszym etapie również doświadczenie zawodowe (które może służyć do zbudowania pozycji eksperta w danej dziedzinie). Marka osobista to także określone emocje, które wzbudzamy u innych i które sprawiają, że np. potencjalny pracodawca będzie chciał nas zatrudnić.

 

Swoją markę budujemy m.in. poprzez sposób komunikowania się z innymi, także w mediach społecznościowych. Uczniowie szkół podstawowych są przedstawicielami pokolenia C (connect/community/change). Należą do pokolenia ludzi „urodzonych z telefonem w ręku”, aktywnie korzystających z mediów społecznościowych. Ważne jest, aby już w szkole podstawowej mieli świadomość, że potencjalny pracodawca sprawdza profile kandydata na różnych portalach przed zaproszeniem go na rozmowę rekrutacyjną.

 

Marka osobista opiera się na znajomości siebie (kim jestem?) i swojego celu (dokąd zmierzam?). Jej budowanie to oczywiście proces, który wymaga czasu. Etap edukacji w szkole podstawowej jest okazją do jego zainicjowania. Nawiązują do tego m.in. standardy dotyczące I treści programowej (Poznawanie siebie/Poznawanie swoich zasobów).

Digitalizacja rynku pracy
Jednym z wielu zjawisk charakterystycznych dla świata VUCA jest digitalizacja rynku pracy. Oznacza ona m.in. rozmowy kwalifikacyjne czy wdrażanie pracowników online. Pociąga to za sobą konieczność przygotowywania uczniów do takiej formy działania na rynku pracy. Praca zdalna może pozostać nieodłącznym elementem działalności niektórych branż. Warto, aby uczniowie znali jej zalety, ale też ograniczenia (wymaga ona m.in. bardzo dobrej samoorganizacji i efektywnego zarządzania sobą w czasie, a więc nie jest rozwiązaniem dobrym dla każdego).

 

Digitalizacja rynku pracy wiąże się też z powstawaniem nowych zawodów. Zawody takie jak m.in.: social media specialist, content manager, data architect czy wirtualna asystentka stanowią odpowiedź na zapotrzebowanie ery cyfrowej. Według badań Uniwersytetu w Oxfordzie – 47% aktualnych zawodów zniknie w ciągu kolejnych 25 lat. Oprócz prezentowania uczniom zawodów dostępnych w technikach i branżowych szkołach I stopnia ważne jest przekazywanie im wiedzy o tzw. nowych zawodach. Część z nich znajduje się już w ofercie niektórych uczelni wyższych; niektóre można zdobyć na różnego rodzaju kursach czy szkoleniach.

 

Ukazanie uczniom szerszej i długofalowej perspektywy kształcenia zawodowego może korzystnie wpłynąć na ich motywację zarówno do planowania kariery, jak i całożyciowego poznawania swoich zasobów. Działania dotyczące tego obszaru opisują standardy dotyczące II treści programowej (Świat zawodów i rynek pracy).


***


Jak podkreśla Barbara Oakley, w czasach zmian trzeba nieustannie iść do przodu i uczyć się nowych rzeczy. W Standardach doradztwa zawodowego dla poznańskich szkół podstawowych zaznaczamy, że nadrzędną rolę wobec wszelkich działań na rzecz uczniów ma budowanie ich nastawienia na rozwój. Temu zagadnieniu (i nie tylko) poświęcony jest także osobny artykuł.

 

Autorka tego pojęcia, Carol Dweck, profesor psychologii na Uniwersytecie Stanforda jest zdania, że inteligencja i talenty nie są czymś stałym. Można je rozwijać przez całe życie. Porażki nie oznaczają braku uzdolnień czy bycia słabym w jakiejś dziedzinie. Są informacją, że warto nadal nad nią pracować. To m.in. od nas: nauczycieli, pedagogów, psychologów, doradców zawodowych zależy, czy uczniowie opuszczą mury szkoły podstawowej z takim nastawieniem.

Elżbieta Swat-Padrok

doradca zawodowy, psycholog

 

Literatura:

Dweck, C., Nowa psychologia sukcesu. Wyd. MUZA, Warszawa 2017.

Oakley, B., Mindshift. Zmień swój sposób myślenia i odkryj swój prawdziwy potencjał, Wyd. HELION, Gliwice 2017.

Informacja prasowa

https://hrpolska.pl/rynek-pracy/trendy/czas-digitalizacji-jakie-sa-zawody-przyszlosci [dostęp: 15.07.2020 r].

Kucharczyk-Capiga, J., Człowiek w świecie VUCA. https://www.pwc.pl/pl/artykuly/2019/czlowiek-w-swiecie-VUCA.html [dostęp: 15.07.2020 r].

 

 



Wszelkie prawa zastrzeżone 2018 - Centrum Doradztwa Zawodowego dla Młodzieży
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Szczegółowe informacje znajdują się w POLITYCE PRYWATNOŚCI I WYKORZYSTYWANIA PLIKÓW COOKIES. OK, rozumiem