KWALIFIKACJE DORADCY ZAWODOWEGO W SZKOLE
na podst. Szkolny doradca zawodowy, www.koweziu.edu.pl/download.php?plik=sdz.pdf
Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela doradcy zawodowego w przedszkolach i szkołach podstawowych (ponadto w placówkach kształcenia ustawicznego i centrach kształcenia zawodowego) posiada osoba, która ukończyła:
· studia pierwszego stopnia w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
· studia pierwszego stopnia na dowolnym kierunku (specjalności) i studia podyplomowe w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.
Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela doradcy zawodowego w liceach ogólnokształcących, technikach, branżowych szkołach I i II stopnia (ponadto w szkołach policealnych, kolegiach pracowników służb społecznych, poradniach psychologiczno – pedagogicznych, bibliotekach pedagogicznych, placówkach doskonalenia nauczycieli, kolegiach pracowników służb społecznych, placówkach oświatowo – wychowawczych, oraz placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem zamieszkania) posiada osoba, która ukończyła:
· studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
· studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie na dowolnym kierunku (specjalności) i studia podyplomowe w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne
Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela doradcy zawodowego w przedszkolach specjalnych, szkołach podstawowych specjalnych, oddziałach specjalnych w szkołach podstawowych ogólnodostępnych, szkołach ponadpodstawowych specjalnych (ponadto specjalnych ośrodkach szkolno – wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, szkołach specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, szkołach wchodzących w skład młodzieżowych ośrodków wychowawczych i młodzieżowych ośrodków socjoterapii, szkołach w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich) posiada osoba, która ukończyła:
· studia pierwszego stopnia w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
· studia pierwszego stopnia na dowolnym kierunku (specjalności) i studia podyplomowe w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne
ponadto: studia, studia podyplomowe, zakład kształcenia nauczycieli lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów lub rodzaju placówki.
STATUS SZKOLNEGO DORADCY ZAWODOWEGO:
etatowy pracownik szkoły z wydzielonym pensum godzin na realizację zadań.
CZAS PRACY SZKOLNEGO DORADCY ZAWODOWEGO:
tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz powinien wynosić 20 godzin, analogicznie jak pracowników pedagogicznych z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
WYMAGANIA PSYCHOLOGICZNE, JAKIE MUSI
SPEŁNIAĆ
SZKOLNY DORADCA ZAWODOWY:
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z DZIAŁALNOŚCI SZKOLNEGO DORADCY ZAWODOWEGO:
Dla indywidualnych odbiorców:
Dla szkół:
Dla innych podmiotów edukacyjnych:
Dla państwa i władz lokalnych:
Dla pracodawców:
Opracowanie:
(na podst. G. Egan, Kompetentne pomaganie, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2002)
Elżbieta Swat-Padrok
Przykład: Wiele osób spóźniło się na dzisiejsze warsztaty.
Przykład: Ale jesteście spóźnialscy.
Przykład: Anegdota, opowieść, przykłady z filmów, książek, dowcipy na temat spóźniania się.
Opracowanie:
(na podst. M. Tarkowska, Rozmowa doradcza. Wspólne poszukiwanie rozwiązań, MPiPS, Warszawa 2006)
Elżbieta Swat-Padrok
Ponadto często spotykanymi barierami w komunikacji są:
Opracowanie:
(na podst. M. Tarkowska, Rozmowa doradcza. Wspólne poszukiwanie rozwiązań, MPiPS, Warszawa 2006)
Elżbieta Swat-Padrok
Doradca nie podejmuje decyzji za ucznia…
Opracowanie:
(na pdst. A. Czerkawska, A. Czerkawski, Etyczny wymiar poradnictwa zawodowego, KOWEZiU, Warszawa 2005)
Elżbieta Swat-Padrok
JAKIM TYPEM DORADCY JESTEŚ?
PORADNICTWO DYREKTYWNE zakłada znaczną przewagę doradcy nad
uczniem. Oparte jest na koncepcji
behawioralnej. Doradca wie, co jest dobre i pożądane i steruje, nierzadko manipuluje
uczniem, dając mu gotowe
rozwiązania.
Uczeń jest tu
niesamodzielny –
doradca stosuje wzmocnienia
pozytywne: nakłanianie, przekonywanie, ocenianie; udziela
wskazówek, posługuje się wykładem, treningiem. Uczniowi pozostaje:
zwerbalizowanie problemu, zadawanie pytań, stosowanie się do zaleceń.
EKSPERT (skrajny typ doradcy): powinien znać doskonale wszystkie zawody (poznanie osobowości ucznia nie jest tutaj tak istotne):
INFORMATOR (mniej ekstremalny od eksperta):
PORADNICTWO LIBERALNE zbudowane jest na koncepcji humanistycznej. Można je określić mianem pomocy starszego brata, gdzie doradca pozwala uczniowi na tworzenie i wytyczanie własnej drogi życiowej. Tworzy się wówczas relacja oparta na empatii dwóch równorzędnych partnerów. W tym kontekście uczeń posiada duży potencjał, który tylko należy odkryć: uczeń nie zawsze zdaje sobie bowiem sprawę ze swoich mocnych stron.
Aby wywiązać się z zadań, doradcy powinni tu postępować według 3 podstawowych zasad (jest to tzw. TRIADA ROGERSA):
a) być kongruentnym (być sobą) (KONGRUENCJA),
b) szanować ucznia bezwarunkowo, akceptując go takim, jaki jest (AKCEPTACJA),
c) umieć „wczuwać się”, w jego sytuację, a nie oceniać czy krytykować (EMPATIA).
LESEFERYSTA
SPOLEGLIWY OPIEKUN (mniej ekstremalny od leseferysty):
PORADNICTWO DIALOGOWE, w którym doradca i radzący się wspólnie poszukują alternatyw i poszerzają spojrzenie na konteksty problemu. Podstawą tego typu poradnictwa jest koncepcja poznawcza człowieka. Jest to poradnictwo partnerskie, w którym proces poradniczy przyjmuje najczęściej postać dialogu. Doradca jest tu również partnerem ucznia w procesie wyboru szkoły/zawodu, jednak posiada większe kompetencje. Pozwala mu to inspirować ucznia do działania, stawiania sobie nowych celów, planowania.
KONSULTANT jest typowym przedstawicielem doradcy dla poradnictwa dialogowego:
Opracowanie
(na podst. B. Wojtasik, Podstawy poradnictwa kariery. Poradnik dla nauczycieli, KOWEZiU, Warszawa 2008)
Elżbieta Swat-Padrok
NARZĘDZIA DIAGNOSTYCZNE W INDYWIDUALNYM DORADZTWIE ZAWODOWYM
(wybrane)
TESTY PSYCHOLOGICZNE W DORADZTWIE ZAWODOWYM
INTELIGENCJA I PROCESY POZNAWCZE
BATERIA TESTÓW APIS-Z (młodzież kończąca szkołę średnią, studenci, dorośli) – do stosowania przez psychologów.
BATERIA TESTÓW APIS-P (uczniowie kończący SP, uczniowie gimnazjum, młodzież rozpoczynająca naukę w szkole ponadgimnazjalnej) – do stosowania przez psychologów.
ZESTAW TESTÓW UZDOLNIEŃ (uczniowie od 12 roku życia) – do stosowania przez psychologów.
OSOBOWOŚĆ
INWENTARZ OSOBOWOŚCI NEO-FFI(młodzież, dorośli) – do stosowania przez psychologów.
KWESTIONARIUSZ KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH KKS (młodzież, dorośli) – do stosowania przez psychologów.
ZAINTERESOWANIA
KWESTIONARIUSZ ZAINTERESOWAŃ ZAWODOWYCH KZZ (młodzież, dorośli) – do stosowania przez doradców zawodowych w UP i OHP.
WIELOWYMIAROWY KWESTIONARIUSZ PREFERENCJI WKP (młodzież, dorośli) – do stosowania przez psychologów, pedagogów, doradców zawodowych.
POZOSTAŁE NARZĘDZIA (nie tylko dla psychologów)
OBRAZKOWY TEST ZAWODÓW BBT M.ACHTNICHA – wymagane szkolenie (uprawnienia).
(w tym IPD – Indywidualny Plan Działania) – wymagane szkolenie (uprawnienia).
WSTĘPNA ORIENTACJA ZAWODOWA (WOZ)
Autor: J. Woroniecka.
Źródło: G. Sołtysińska, J. Woroniecka (red.),
Przygotowanie uczniów gimnazjum do wyboru zawodu, Warszawa 2003.
Autor: J. Woroniecka, na podst. propozycji B. A. Klimowa.
Źródło: G. Sołtysińska, J. Woroniecka (red.),
Przygotowanie uczniów gimnazjum do wyboru zawodu, Warszawa 2003.
www.doradztwo.ore.edu.pl/przygotowanie-uczniow-gimnazjum-wyboru-zawodu/
KWESTIONARIUSZ WIELORAKIEJ INTELIGENCJI H. Gardnera
(8 typów inteligencji)
Wg. A.Smith "Accelerated Learning in the Classroom”
oprac.: M. Łukasiewicz.
Źródło: m.in. Biuletyn Psychologiczno-Pedagogiczny Nr 1/2000,
Autor: Edyta Charzyńska, Ewa Wysocka
KWESTIONARIUSZ ZAINTERESOWAŃ ZAWODOWYCH
Źródło: A. Paszkowska-Rogacz,
Warsztat pracy europejskiego doradcy kariery zawodowej, Warszawa 2002.
www.lo.wszp.edu.pl/.../KWESTIONARIUSZ_ZAINTERESOWAN_ZAWODO...
MŁODZIEŻOWY KWESTIONARIUSZ ZAINTERESOWAŃ ZAWODOWYCH (MŁOKOZZ)
Autor: Anna Paszkowska-Rogacz.
KWESTIONARIUSZ PREFERENCJI I ZAINTERESOWAŃ ZAWODOWYCH (Autotest)
(na bazie teorii J.Hollanda)
www.gim29.wroc.pl/storage/.../4_Test%20Holanda%20-skłonności%20zawodowe.do...
KWESTIONARIUSZ PREDYSPOZYCJI ZAWODOWYCH
(na bazie teorii Hollanda)
(wersja dla gimnazjum, wersja dla szkoły ponadgimnazjalnej: arkusze + podręcznik)
TEST PREDYSPOZYCJI ZAWODOWYCH
(na bazie teorii Hollanda)
www.projektzklasa.pl/components/com_projektzklasa5/projekt_z_klasa_zalaczniki/test_predyspozycji.pdf
KWESTIONARIUSZ PREFERENCJI JOB-6
(na bazie teorii Hollanda)
oprac. na podst. S. Retowski, Test preferencji zawodowych, Sopot 2009.
www.kgzp.econ.umk.pl/files/file/kwestionariusz_preferencji.pdf
TEST SAMOOCENY (AUTOTEST)
(na bazie teorii Hollanda)
www.pedagog-szkolny.pl/index.php/testy/test-do-samooceny-holland
TEST DO SAMOBADANIA „Właśnie to lubię robić!”
(wersje dla: szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalnej)
www.edukacja.warszawa.pl/sites/edukacja/files/doradztwozawodowe/6673/attachments/zalacznik_do_scenariusza_4.pdf
TEST ZAINTERESOWAŃ ZAWODOWYCH
Autor: Katarzyna Rewers
www.docplayer.pl/6688507-Test-zainteresowan-zawodowych
TEST MOTYWACJI realizacji planów i zamierzeń związanych z przyszłością zawodową
Autor: Katarzyna Rewers
https://docplayer.pl/44601091-Test-motywacji-realizacji-planow-i-zamierzen
KWESTIONARIUSZ „Moja kariera”
na podst. E.H.Schein,1990
źródło: A. Paszkowska-Rogacz,
Warsztat pracy europejskiego doradcy kariery zawodowej, Warszawa 2002.
www.lo.wszp.edu.pl/dokumenty/TEST_KOTWICE_SCHEINA.pdf
autor: E. Lis, J. Woroniecka
źródło: G. Sołtysińska, J. Woroniecka (red.),
Przygotowanie uczniów gimnazjum do wyboru zawodu, Warszawa 2003.
www.doradztwo.ore.edu.pl/przygotowanie-uczniow-gimnazjum-wyboru-zawodu/
ANKIETA UZDOLNIEŃ „W czym jestem mistrzem?”
oprac. na podst. Listy Uzdolnień – G. Gwis, H. Kaczyńska
źródło: G. Gwis, H. Kaczyńska
Scenariusz warsztatów aktywizujących uczniów klas VIII do świadomego wyboru zawodu, Łódź 1997.
www.cen.uni.wroc.pl/old/Forum_SDS/Pliki_SDZ/3_uzdolnienia.pdf
autor: G. Sołtysińska
źródło: G. Sołtysińska, J. Woroniecka (red.),
Przygotowanie uczniów gimnazjum do wyboru zawodu, Warszawa 2003.
www.doradztwo.ore.edu.pl/przygotowanie-uczniow-gimnazjum-wyboru-zawodu/
autor: G. Sołtysińska
źródło: G. Sołtysińska, J. Woroniecka (red.),
Przygotowanie uczniów gimnazjum do wyboru zawodu, Warszawa 2003.
www.doradztwo.ore.edu.pl/przygotowanie-uczniow-gimnazjum-wyboru-zawodu/
autor: J. Woroniecka
źródło: G. Sołtysińska, J. Woroniecka (red.),
Przygotowanie uczniów gimnazjum do wyboru zawodu, Warszawa 2003.
www.doradztwo.ore.edu.pl/przygotowanie-uczniow-gimnazjum-wyboru-zawodu/
I UTRWALANIA WIEDZY
źródło: G. Sołtysińska, J. Woroniecka (red.),
Przygotowanie uczniów gimnazjum do wyboru zawodu, Warszawa 2003.
www.doradztwo.ore.edu.pl/przygotowanie-uczniow-gimnazjum-wyboru-zawodu/
(wg teorii D. Kolba)
www.zasobyip2.ore.edu.pl/pl/publications/download/3212
KWESTIONARIUSZ „Mój sposób podejmowania decyzji”
Źródło: M. Mrozek
Praca! Szukam. Zmieniam. Wybieram, Warszawa 2007.
Autor: J. Uszyńska-Jarmoc, B. Kunat.
Źródło: J. Uszyńska-Jarmoc, B. Kunat
Debiutant czy ekspert? Identyfikacja i samoocena uzdolnień uczniów, Kraków 2018.
INNE:
TEST „JAK OCENIAM WŁASNĄ PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ”
www.zarzadzanie.uni.lodz.pl/RekrutacjaWZ/Sprawdźsię/PrzedKWESTIONARIUSZ „DO JAKIEJ PRACY SIĘ NADAJESZ?”
www.zespolszkol35.pl/lo/download/szok/6.doc
TEST BELBINA – ROLE GRUPOWE
www.qwsi.pl/asp/pliki/aktualnosci/rola_w_zespole-cwiczenie.do
Warto również odwiedzić stronę:
https://doradztwo.ore.edu.pl/narzedzia-diagnostyczne-dla-doradcow-zawodowych/
Opracowanie:
Elżbieta Swat-Padrok