Za każdym sukcesem stoi płonąca, wręcz nieugaszona motywacja.

Nikodem Marszałek

O sukcesie działań w ramach WSDZ czytałeś już w części I. Zajęcia w ramach 10-godz. programu doradztwa zawodowego również o nim decydują. Okazuje się jednak, że uczniowie nie zawsze chętnie w nich uczestniczą. Brak im motywacji do uczenia się czegoś na przedmiocie, z którego i tak nie ma oceny. Jak zatem udowodnić ich rodzicom sens zajęć, które nierzadko odbywają się na ostatniej lekcji, kiedy ich dzieci są zmęczone i marzą jedynie o powrocie do domu?

Opowiedz o sukcesie życiowym

Sukces edukacyjny i sukces życiowy to nie to samo. Rodzice i uczniowie skupiają się przede wszystkim na tym pierwszym. To właśnie na zajęciach, gdzie nie ma ocen możesz uczyć, że o sukcesie życiowym nie zawsze decydują wyniki w nauce.

Zapytaj rodziców, czym dla nich jest sukces. Opisz go w szerszym, życiowym znaczeniu. Zwróć uwagę na umiejętności i cechy, które są pożądane na rynku pracy i nie zależą od ocen szkolnych. To m.in współpraca z innymi, rozwiązywanie problemów, radzenie sobie ze zmianami, podejmowanie decyzji, zarządzanie czasem, kreatywność, komunikatywność czy samodzielność.

Uczyń sukces życiowy nadrzędnym celem zajęć z doradztwa zawodowego. Pokaż rodzicom, czemu służą te zajęcia i czego uczeń może się na nich nauczyć.

W dużym skrócie:

Rozwijaj nastawienie na rozwój

Amerykańska psycholog Carol Dweck odkryła, że osoby, które odnoszą największe sukcesy, nieustannie się rozwijają i uczą nowych umiejętności. Podejmują różne wyzwania. Niepowodzenia traktują jako cenne doświadczenia, z których wyciągają wnioski. Zaś sukces to dla nich przede wszystkim efekt systematycznej, wytrwałej pracy i nauki nowych rzeczy. Te osoby mają nastawienie na rozwój.

Tacy rodzice (i uczniowie) wiedzą, po co są zajęcia z doradztwa zawodowego. To dla nich kolejna szansa, aby nauczyć się czegoś nowego. Brak oceny? Żaden problem. Czy masz takich rodziców w swojej szkole? Poproś ich, żeby opowiedzieli (czy napisali), czym są dla nich zajęcia z doradztwa zawodowego? Dlaczego uważają, że są potrzebne? Pamiętaj, żeby nagrodzić ich zaangażowanie (np. w postaci podziękowania, dyplomu).

Przeciwdziałaj nastawieniu na trwałość

Osoby z nastawieniem na trwałość uzależniają sukces od wrodzonych zdolności. Boją się porażek, które odbierają bardzo osobiście, jako swoje słabości. Stronią od nowych wyzwań. Uczą się głównie po to, aby potwierdzić swoje zdolności, nie zaś, aby się rozwijać. Gdy im się to nie udaje – czują się gorsi. Czują, że się do czegoś nie nadają i że zawsze już tak będzie.

Pewnie znasz takich rodziców (i uczniów). Dziwią się, dlaczego do tak przeładowanego planu lekcji ktoś dorzucił kolejne zajęcia. Dla uczniów, którzy już dawno zyskali etykietę słabych (a zarazem nie mających szans na dobre wyniki = dobrą szkołę = sukces) udział w zajęciach z doradztwa może być kompletnym nieporozumieniem. Wspieraj przede wszystkim tych rodziców i tych uczniów. Pokazuj przykłady karier i sukcesów osób, które nie odniosły sukcesów edukacyjnych, a mimo to odniosły sukces życiowy.

Buduj motywację wewnętrzną

Motywacja ta cechuje osoby z nastawieniem na rozwój. W przypadku zajęć z doradztwa zawodowego odgrywa niezmiernie ważną rolę. Przedstaw rodzicom (i uczniom) cel tych zajęć i korzyści, jakie mogą dzięki nim uzyskać. Zrozumieją ich sens i przydatność (albo przynajmniej się nad tym zastanowią). W widocznym miejscu (sala klasowa, gablota szkolna, strona internetowa szkoły) umieść plakat, który możesz pobrać na dole strony.

Zwróć rodzicom uwagę na kilka ważnych elementów w codziennej komunikacji, które mają ogromny wpływ na motywację wewnętrzną dziecka (również do udziału w zajęciach z doradztwa zawodowego):

(Nadal) dbaj o to, aby doradztwo było… dobrą lekcją

Na zajęciach z doradztwa zawodowego uczysz jak planować przyszłość, aby odnieść sukces życiowy. Do osiągnięcia sukcesu niezbędna jest motywacja. Płonąca, wręcz nieugaszona - jak twierdzi Nikodem Marszałek, trener rozwoju osobistego, którego słowa przytoczyłam na początku. Jak tą motywację rozpalić, a potem utrzymać jej płomień?

Zwróć uwagę na to, jak wygląda Twoja lekcja doradztwa zawodowego. Uczniowie najczęściej określają dobrą lekcję* jako:

- taką, w której biorą praktyczny udział;

- taką, gdy wiadomo, o co chodzi;

- pożyteczną i przydatną do życia;

- z filmami, obrazami, zdjęciami;

- z dobrą atmosferą.

Zastanów się, co jeszcze możesz zrobić, aby lekcja doradztwa zawodowego była dla uczniów dobra. Co jeszcze możesz im powiedzieć, aby brak oceny z doradztwa, zamiast zwalniać z myślenia i aktywności, wręcz ich do tego motywował?

Na koniec garść cytatów na temat sukcesu. Dla uczniów szkoły podstawowej to pojęcie często nadal stanowi abstrakcję. To od Ciebie doradco zależy, czy i jak nadasz mu konkretne ramy.

Znani o sukcesie:

Amerykańska poetka Maya Angelou tak zdefiniowała sukces: sukces to lubienie siebie, lubienie tego, co się robi i lubienie, jak się to robi.

Dla Martyny Wojciechowskiej sukces jest efektem ciężkiej pracy, cierpliwości, pokory i wiary, że wszystko w życiu jest możliwe.

Słynny piłkarz Pele tak rozumie sukces: Sukces, to nie przypadek. To ciężka praca, wytrwałość, nauka, analiza, poświęcenie, a przede wszystkim miłość do tego, co robisz.

Elżbieta Swat-Padrok
doradca zawodowy, psycholog

Literatura:

Carol Dweck, Nowa psychologia sukcesu. Wyd. Muza, Warszawa 2018.

Joanna Steinke-Kalembka, Dodaj mi skrzydeł! Jak rozwijać u dzieci motywację wewnętrzną? Wyd. Samo Sedno, Warszawa 2017.

*Agnieszka Szczepaniak, http://sosw.swiebodzin.pl/Pliki/metody.motywacyjne.pdf [dostęp: 30.01.2020 r.].